Mindmapping: wat is mindmapping, en hoe maak je een mindmap?

Mindmapping is een techniek om heel snel verbanden te leggen. Je start met één centraal thema, en gaat dan vanaf daar steeds meer de diepte in.

Het helpt je om beter te onthouden, sneller overzicht te krijgen en heel belangrijk: verbanden leggen.

Wat is mindmapping?

We hebben alvast een korte samenvatting besproken. Maar wat is mindmapping nu precies?

Wikipedia is vaak een prima start als je even snel een beeld wilt krijgen van een onderwerp.

Wikipedia zegt over mindmapping:

Een mindmap is een diagram opgebouwd uit begrippen, teksten, relaties en/of plaatjes, die zijn geordend in de vorm van een boomstructuur rond een centraal thema.

… 😴

De "bedenker"¹ van de mindmap dan, Tony Buzan² :

Een mindmap is een visueel diagram dat gebruikt wordt om informatie vast te leggen en te organiseren op een manier die past bij hoe onze hersenen van nature werken.

Waarom moeten ze het zo saai en strak maken? Mindmaps zijn juist heel erg leuk, en helemaal niet strak! 🙂

Een mindmap is eigenlijk een soort tekening. Je begint met één onderwerp begint in het midden, en dan teken je wat vloeiende lijnen. Aan iedere lijn verbind je een ander woord, en vanaf dat woord ga je weer door naar de volgende.

Zo kom je in een fijne flow terecht, waarin je steeds dieper in een onderwerp zit.

Mindmapping gaat om relaties leggen

Mindmapping gaat uiteindelijk vooral om relaties. Van het ene woord vloei je naar het volgende, naar het volgende, naar het volgende.

Je gaat van "workshop", naar "creatief", naar "origami", … Terug naar workshop, dan maak je "deelnemers", en ineens denk je na over het aantal deelnemers, de doelgroep, de prijs, et cetera.

En voor je het weet ben je gegaan van "Waar zou ik een workshop over kunnen geven?" naar een compleet plan.

Mindmaps zijn visueel

Mindmaps zijn vooral ook heel erg visueel. Dit is een groot verschil tussen een mindmap, en een outline.

Beide hebben ook zeker overeenkomsten (je begint vanuit het hoofdonderwerp, dan heb je subonderwerpen, en zo steeds meer aftakkingen), maar een mindmap heeft wat meer een flow.

Het is in mindmaps ook veel gebruikelijker om bijvoorbeeld afbeeldingen te gebruiken, terwijl je een outline meestal beperkt tot tekst.

Er is hier uiteraard geen "goed" of "fout". Het onderwerp waar je mee bezig bent, en gewoon simpelweg jouw manier van denken, beïnvloeden de keuze.

Zelf vind ik soms een mindmap fijner, maar soms juist een outline. Het hangt ook echt letterlijk van mijn staat af: zit ik wat meer in het rationele, of juist het creatievere deel van mijn brein?

Durf daarom vooral ook te experimenteren.

Hoe maak je een mindmap?

"Klinkt leuk, Martijn. Experimenteren. Maar hoe dan?"

Juist, hoe kun je zelf een mindmap maken?

Papier

Je kunt heel simpel beginnen met gewoon pen en papier. Zeker als je een paar gekleurde pennen hebt, of liever nog stiften, is dit een goed idee.

Maar zelfs als je je even moet beperken tot 1 kleur: het houdt het heel eenvoudig, je hoeft geen app te leren, en je kunt direct aan de slag.

Schrijf in het midden van je papier het hoofdonderwerp. Daarna trek je een (dikke) lijn en schrijf je een nieuw woord op, wat er mee te maken heeft.

Je begint bijvoorbeeld met "brood", en trekt dan een lijn waar je "bakken" schrijft. Vanaf bakken trek je dan weer een lijn, en schrijf je een volgend woord op.

Wil je het digitaal doen? Overweeg dan een teken-app op je iPad, gecombineerd met een Apple Pencil. Of als je iets als een Wacom hebt kun je dat goed gebruiken op je computer.

Zo hoef je niet eerst een heel nieuwe app te leren, maar kun je gewoon snel aan de slag.

Apps om een MindMap te maken

Wil je wél een app gebruiken? Daar valt ook veel voor te zeggen natuurlijk.

Omdat je de mindmap direct digitaal hebt, kun je dit misschien handiger delen, of gebruiken als basis.

MindNode

Zo heb ik een mindmap gemaakt voor dit artikel in MindNode, en het toen geëxporteerd naar Markdown. Ik schrijf altijd in Markdown, dus dit gaf me een mooie basis.

MindNode is beschikbaar voor de Mac en iPad, en op beide platformen de app die ik al jaren gebruik. (In 2010 schreef ik er al een artikel over op Apple Coach.)

MindNode heeft een gratis versie, maar de volledige versie is € 16,99 op iOS, en € 43,99 op de Mac.

MindNode is ook inbegrepen op SetApp, waar je voor 10 euro per maand allerlei verschillende Mac apps kunt gebruiken. (Meer informatie.)

XMind

Wil je iets wat ook werkt op Windows, en zelfs Linux? Dan is XMind een goede keuze.

En geen zorgen voor je gebruik buiten de desktop: het werkt ook op iOS en Android.

XMind kent verschillende tarieven. De standaard versie is $40 per half jaar, of wat voordeliger als $60 per jaar. Voor studenten/onderwijzers zijn deze versies respectievelijk $22.49 en $34.99.

Er is ook de XMind 8 Pro-versie, die eenmalig $129 is. Ook hier is onderwijs-korting: de prijs wordt dan $59. Overheden en goede doelen betalen $64,50.

Alle licenties zijn geldig op 2 Macs/PC’s, en de mobiele versie op 3 iOS/Android-apparaten.

MindMeister

Soms is het logischer om een web-app te gebruiken. Bijvoorbeeld als je vanaf verschillende computers werkt, of als je bijvoorbeeld een ChromeBook gebruikt.

Eén van de bekendste platformen is dan MindMeister.

MindMeister gebruik je gewoon in je browser, en werkt dus ook op verschillende platformen.

De kosten liggen tussen de € 0,- (3 mindmaps), tot € 12,49 per gebruiker, per maand. De meeste mensen zullen waarschijnlijk kiezen voor het Persoonlijk-abonnement, wat € 4,99 per maand is.

iThoughts

iThoughts is één van de oudste mindmapping apps, die al in 2008 in de App Store stond. (Toen de App Store net bestond.)

Er zijn versies voor Windows, Mac, en iOS. Niet voor Android, dus als je dat nodig hebt, is dit niet de app voor jou.

De Mac- en Windows-versie zijn € 49,99, en de iOS-app is € 12,99.

Er zijn kortingen als je al een versie hebt, voor een vrijwilligersorganisatie werkt, meerdere licenties koopt, of in het onderwijs zit. Meer informatie hier.

Tips voor het maken van een goede mindmap

Omdat mindmaps van nature nog al "vrij" zijn, en juist zo lekker werken omdat je gewoon creatief kunt zijn, houd ik niet van te veel regeltjes.

Toch ga ik je een paar tips geven, die voor mij in ieder geval altijd goed werken als ik mindmaps maak.

Eén woord als hoofdthema

Een belangrijke is bijvoorbeeld dat ik altijd één woord probeer te gebruiken als hoofdonderwerp. Dit maakt het namelijk makkelijker om goede verbanden te leggen.

Ik zou dus niet "Martijn Engler" als hoofdonderwerp zetten, maar "Martijn".

Dan kan "Engler" vervolgens een sub-onderwerp worden, en is het veel makkelijker om ook andere "Engler"-mensen (dat wil zeggen: mijn familie) onder dat onderwerp te zetten.

Gebruik afbeeldingen in je mindmap

Je mindmap hoeft niet alleen uit tekst en lijnen te bestaan. Maak er gerust een beetje een collage van, en voeg afbeeldingen in waar dat logisch is.

Een mindmap is een visueel geheel, dus zet het ook in op die manier.

Geef je lijnen verschillende kleuren

Gebruik verschillende kleuren in je mindmap.

In MindNode gaat dit bijvoorbeeld automatisch, en zal iedere lijn vanaf het hoofdonderwerp een eigen kleur krijgen.

Zo zie ik heel snel wat bij elkaar hoort, want een paar "nodes" verderop is de kleur van de lijn nog steeds gelijk.

Dikke lijnen, dunne lijnen

Om dan toch ook wat visuele structuur te hebben in de onderwerpen die dichterbij het hoofdonderwerp liggen, en juist verderaf, kun je gewicht gebruiken.

Dicht bij het hoofdonderwerp gebruik je dikkere lijnen, en hoe verder je weg gaat, hoe dunner je lijnen worden.

Waar kun je een mindmap voor gebruiken?

Bijna iedereen kan wel een mindmap gebruiken. Maar waarom? Wat kun je nu in de praktijk met een mindmap?

Mindmaps kunnen heel handig zijn voor verschillende taken.

Bijvoorbeeld…

• het voorbereiden van een blogpost of video. Dit artikel, dat je nu leest, is begonnen als een mindmap³;

• een braindump. Je weet misschien al dat een braindump superfijn is, en zelfs belangrijk. Een mindmap kan ook werken als een soort trigger list;

• doelen stellen voor het komende jaar? Een mindmap kan hier een goed vertrekpunt zijn.

• voor aantekeningen terwijl je boeken leest, zodat je ze beter onthoudt;

• tijdens meetings, als een andere manier om aantekeningen te maken.

  Ik weet zelfs dat er ooit een hele rage was van live mindmapping, waar je dan iemand kon inhuren om bijvoorbeeld tijdens een presentatie live een mindmap te maken.

Ik heb een mindmap gemaakt: wat nu?

Heb je eenmaal een mindmap gemaakt? Dan kun je nu, afhankelijk van je doel, verschillende dingen gaan doen.

• Maakte je de mindmap om iets nieuws te leren? Ga dan tak voor tak door de mindmap heen.

  Door je te focussen op de verbanden zul je makkelijker leren en ook alles beter onthouden, je hersenen nou eenmaal goed in het bijhouden van verbanden.

• Heb je een mindmap gemaakt als aanleiding voor een artikel?

  Kijk dan welke "takken" je als kop in je artikel kan verwerken, en gebruik de andere woorden in de tekst.

  Van hier uit schrijf je dan gemakkelijk het concept voor je artikel en hoef je alleen nog maar de details in te vullen of te verbeteren.

• Een derde optie voor een mindmap is natuurlijk een brainstorm.

  Misschien ben je alleen, of met een paar mensen, en zijn jullie ideeën gaan roepen waarbij niets te gek is. Door hier een mindmap te gebruiken kom je ook weer snel op ideeën.

  Als de mindmap klaar is kun je de punten dan bijvoorbeeld uitwerken in een planning, takenlijst of document.

Wanneer je van te voren even hebt nagedacht waar de mindmap voor is, kun je snel door met je volgende actie.