P.R.I.S.M.A. Doelen: Slimmer dan S.M.A.R.T.

Bijna iedereen kent S.M.A.R.T. wel. Wij hebben hier ook een uitgebreide uitleg van SMART doelen. (Vanaf hier schrijf ik PRISMA en SMART gewoon zonder de puntjes, omdat het fijner leest.)

In elke opleiding word je geacht om al je doelen "SMART" te maken, tot ergernis van velen.

SMART is een prima methodiek om jou te helpen betere doelen te formuleren. Maar het is ook maar een methodiek, want er zijn er meerdere.

Zo is er bijvoorbeeld ook PRISMA. Over PRISMA hoor je alleen veel minder, wat jammer is. Niet omdat er iets mis is met SMART, maar omdat het goed is dat je het kunt vergelijken met iets anders — en omdat PRISMA in sommige situaties gewoon de betere methode is.

Wat is “PRISMA”?

PRISMA is een methodiek die veel gebruikt wordt bij neurolinguïstisch programmeren (NLP). Net als bij SMART staan de letters van PRISMA allemaal voor een bepaald aspect van je doel, en je probeert bij het formuleren van je doel rekening te houden met al die verschillende aspecten.

PRISMA staat voor:

• P ositief
• R elevant
• I nvloed
• S pecifiek
• M eetbaar
• A ctiegericht

Deze aspecten kunnen we verder uitdiepen, om meer duidelijkheid te krijgen over PRISMA.

Positief

Positief wil zeggen dat je je doelen positief formuleert.

Het positief formuleren van je doelen is belangrijk omdat je doel daardoor een stuk fijner klinkt, en mensen helpen jou liever met een positief doel.

Bovendien is een negatief geformuleerd doel precies dat: negatief. Waarom zou je negativiteit in je doelen willen opnemen? Dat is helemaal niet fijn.

Omdat deze methodiek veel gebruikt wordt bij NLP, waar je van mag vinden wat je wilt, is er dus (ongenuanceerd gesteld) ook nog een regel die ongeveer dit zegt:

Als je negatief denkt, trek je negatieve dingen aan. Als je positief denkt, trek je positieve dingen aan.

Relevant

Zorg ervoor dat jouw doel relevant is. Relevant voor jou, voor jouw bedrijf, voor de wereld.

Niets meer dan simpele logica eigenlijk. Bij SMART gaven we je dit ook als optie voor de "R".

Invloed

Het is belangrijk om na te gaan of het doel wat jij stelt wel binnen jouw invloed ligt.

Ook dit klinkt misschien weer logisch, maar let maar eens op hoe vaak mensen doelen stellen waar ze helemaal geen invloed op hebben.

Let op dat je vaak wel een ander doel kunt stellen, waar je wel invloed op hebt, om je "echte" doel te bereiken.

Specifiek

Net als bij SMART is het ook bij PRISMA belangrijk dat je je doel zo specifiek mogelijk maakt. Er mag geen enkele vorm van twijfel over bestaan wat je nou precies bedoelt. Op zich zou een wildvreemde direct moeten kunnen snappen wat je nou daadwerkelijk wilt bereiken.

Dit is vooral belangrijk omdat het jou forceert om heel diep na te denken over wat je nou echt wilt.

Formuleer je je doel als “Meer omzet” dan heb je je doel bereikt als alles exact hetzelfde blijft, en je toevallig een dubbeltje op straat vind. Vast niet wat je bedoelde, dus het is handig om je doel specifieker te formuleren.

Meetbaar

Ook "meetbaar" is een oude bekende voor SMART veteranen. Hier gaat het erom dat je duidelijk moet kunnen aanwijzen wanneer je doel bereikt is.

Denk er van te voren goed over na hoe je kunt controleren (of meten, anders moeten we het PRICMA noemen) of je doel bereikt is. En dan natuurlijk ook wat je moet controlerenmeten.

Als je meer geld wilt verdienen met je bedrijf kun je omzet meten, maar ook winst. Welke wil je verhogen? Wil je dat er meer geld je bedrijf in komt, of wil je dat er meer geld over blijft na kosten?

Of gewoon bedrijfsgroei in het algemeen. Je kunt het aantal klanten meten, het aantal producten, je omzet, je winst, het aantal medewerkers…

Kies één waarde die je wilt laten groeien, en besluit hoe je die waarde gaat meten. Wil je een maandomzet van € 8333,33, of een jaaromzet van € 100.000? (Jup, dat kunnen wel degelijk 2 hele verschillende dingen zijn.)

Actiegericht

Houd er rekening mee dat je daadwerkelijk actie kunt ondernemen richting je doel. Op zich overlapt dit wel een beetje met het “Invloed” deel. Het is belangrijk om na te denken of je überhaupt iets kunt doen om dichter bij je doel te komen.

Maar bij Invloed denk je na over je invloed: wat kun jij doen om dichter bij het doel te komen?

En nu ga je na wat er gedaan zou kunnen worden om dichter bij het doel te komen.

Welke acties kunnen er (vandaag) worden ondernomen zodat je doel morgen dichter bij is dan gister?

Elk stapje telt, hoe klein dan ook.

Wat als je nu stopt dit artikel te lezen, en vijf minuten werkt aan je doel. Welke kleine actie zou dat kunnen zijn?

Waarom PRISMA?

Een nadeel waar SMART "zelf" niets aan kan doen is dat je er waarschijnlijk al een hekel aan hebt voor je het ooit echt zou gebruiken.

Waarom? Omdat het te vaak gepusht wordt voor doelen waar jij weinig mee te maken hebt. (Bijvoorbeeld tijdens je studie al.)

PRISMA heeft — met name in het PRIA-deel: positief, relevant, invloed en actiegericht — een handig "hulpmiddel" ingebouwd om gemotiveerd te raken/blijven.

Wanneer PRISMA?

Wanneer niet eigenlijk? 😉

Een methodiek om je doelen te stellen is bijna altijd wel handig.

In (bijna) elke situatie dat je SMART zou kunnen gebruiken, kun je ook PRISMA gebruiken. Of gebruik een andere methode, zolang het je maar forceert om goed over je doelen na te denken.

Dit kan gaan om je gigantisch grote levensdoel (wat je waarschijnlijk nooit echt gaat behalen, maar dat is oké), of iets simpels als je dagdoel — wat je vandaag gedaan gaat krijgen.

Laten we kijken hoe PRISMA je kan helpen om een groter doel te stellen.

Een doel stellen zonder PRISMA: "slecht" voorbeeld

We gaan twee keer hetzelfde doel stellen. Eén keer zonder PRISMA (en zonder SMART, op zich 😉), en een keer mét PRISMA.

Een slecht voorbeeld van een doel zou bijvoorbeeld het volgende zijn:

McDonalds stoppen met het serveren van ongezond eten

Slecht, omdat:

• Positief: Het doel is erg negatief geformuleerd. Iets stoppen is per definitie negatief, ook al bedoel jij het goed.

  Je hebt ongetwijfeld het beste voor met de wereld, maar door het op deze manier te formuleren klinkt het niet positief.

• Relevant: Zit de wereld er op te wachten dat jij de McDonalds stopt? Loop eens op een zaterdagmiddag om 17.00 de McDonalds in. Volgens mij zit de wereld er niet per se op te wachten dat het stopt. 😉

• Invloed: Heb jij invloed op het menu van de McDonalds? Waarschijnlijk niet (tenzij je er zelf werkt, in een vrij specifieke positie).

  Alle actie die je onderneemt is dus waarschijnlijk hetzelfde als tegen een muur gillen. Het kost een berg energie, maar je bereikt niets.

• Specifiek: Welke McDonalds wil je stoppen? Die ene bij jou in de stad? Alle McDonalds in Nederland? Alle McDonalds wereldwijd? En welk deel van hun menu vind jij ongezond? Verschilt dat per regio? Is een salade zonder de dressing wel oké, maar met de dressing niet? Er zijn dus nog veel te veel vraagtekens bij dit doel.

• Meetbaar: Hoe weet je of dit doel bereikt zou zijn? Als alle McDonalds ter wereld bij wet verboden worden? En hoe zou je weten of dit is gebeurd?

• Actiegericht: Wat voor actie zou je kunnen ondernemen om de McDonalds te stoppen?

  Protest voeren misschien, want je hebt geen invloed.

  Of steek je elke McDonalds die je kunt vinden in de fik? (Eh, voor de duidelijkheid: hoewel we het hebben over "A" van PRISMA, en niet die van SMART, denk ik nog steeds dat je het enigszins acceptabel mag houden. Het afbranden van bedrijven waar je op tegen bent is dan ook absoluut geen advies.)

  Of is het misschien handiger om eerst te zorgen voor invloed, en dan van daar uit actie ondernemen? (Dan moet je dus eerst een ander doel stellen)

Een goed voorbeeld (met PRISMA)

Ok, dus je moet het anders doen. Nu gaan we PRISMA wél gebruiken:

Biologisch-verantwoorde, vegetarische maaltijden toegankelijk maken voor iedereen in Dordrecht, voor 5 euro per gerecht.

Beter, omdat:

• Positief: verantwoord, en toegankelijk. Twee positieve eigenschappen. Goede start!

• Relevant: zit de wereld te wachten op biologisch? Aan de trends te merken steeds meer denk ik.

  En vegetarisch? Ook daar zie je steeds meer mensen die in ieder geval minder vlees willen eten, dus waarschijnlijk wel.¹

  Willen mensen in Dordrecht eten af kunnen halen voor 5 euro per gerecht? Ik geloof het wel.

• Invloed: kun jij invloed uitoefenen om dit doel te bereiken? Waarschijnlijk wel. Zeker als je in Dordrecht woont, en meer kunt dan een eitje bakken.

• Specifiek: in Dordrecht. Vegetarisch. Biologisch. 5 euro per gerecht.

• Meetbaar: 5 euro per gerecht is prima meetbaar.

  Toegankelijk voor iedereen in Dordrecht is lastiger. Bereik je iedereen in Dordrecht door 1 centraal gelegen (afhaal)restaurant te openen, of moet je een locatie hebben per buurt? Of misschien moet je helemaal geen locatie, maar alleen thuisbezorgen?

  En wanneer heb je het precies behaald? Als letterlijk iedere inwoner het kan doen?

  Hier kunnen we nog winst behalen, maar dat is een oefening voor de lezer. 😉

• Actiegericht: kun jij nu actie ondernemen om dichter bij je doel te komen? Ja.

  Je kunt beginnen door de maaltijden die je toch voor jezelf al maakt op thuisafgehaald.nl aan te bieden voor 5 euro. Dan is het in ieder geval al kleinschalig toegankelijk, voor 5 euro, lokaal.

PRISMA vs SMART

Beide methoden hebben voor- en nadelen.

Zo is PRISMA bijvoorbeeld niet Tijdgebonden, en SMART wel. Dit kan een voordeel zijn.

"Een voordeel voor wélke methode", wil je weten? Dat hangt van je situatie af. 😉

Als je een beach body (🙄) wilt voor je vakantie is het misschien wel handig om tijdgebonden te gaan. Als je gewoon gezonder wilt leven, omdat gezonder leven waarschijnlijk goed voor je is, is die "T" ineens minder belangrijk.

Er is niet echt een "betere" methode. Net als de iPhone niet "beter" is dan een goede Android telefoon, of omgekeerd.

Gebruik gewoon de methode waar jij het beste resultaat mee behaalt, in jouw situatie.

Dat hoeft dus ook niet altijd dezelfde te zijn. Je hoeft niet "loyaal" te zijn aan PRISMA, of een SMART-fan[boy/girl] te worden.

Het belangrijkste aspect is dat je kritisch blijft. Kritisch naar jezelf, en naar de doelen die je stelt. Of dat nou via PRISMA, SMART, of een andere methode is.

Gebruik wat logisch is. Stel je doelen. Haal je doelen.